Elk jaar reizen de zwaluwen duizenden kilometers over land en zee om bij ons te komen nestelen. In het licht van de constante en verontrustende afname van deze vogels, hebben de verenigingen Aves-Natagora in samenwerking met de lokale verenigingen Natura Woluwe en de duurzame wijk Mooi-Bos “Laat ons de tijd nemen” en de gemeente vele nestkastjes geïnstalleerd in scholen (welke?) en op de huizen van particulieren die dit hebben aangeboden.

In 2016 werden in Sinte-Aleidis, waar de kolonie is gevestigd, tot 72 nieuwe nestkastjes geïnstalleerd. In 2018 werden 55 bezette nesten geteld in Sint-Pieters-Woluwe, een record sinds het begin van de metingen in 1992.

Huiszwaluw (Delichon Urbicum) – Evolutie van het aantal bezette nesten:

Op basis van dit succes besloot de gemeente vervolgens een andere spannende vogel een duwtje in de rug te geven: de zwarte gierzwaluw (Apus apus), een soort die in de hele stad in verval is geraakt. Deze trekvogel reist tussen Afrika en onze contreien, waar hij slechts 3 maanden per jaar verblijft (van mei tot juli). Zijn dieet bestaat voornamelijk uit kleine vliegende insecten (muggen, vliegjes, enz.) die we in de zomerperiode vaak graag kwijt willen. De verstedelijking en de huidige - overigens legitieme - wens om huizen te isoleren om energie te besparen is hen helaas vaak fataal. Elke scheur, elk gedicht gat, ontneemt hen een holte om in te nestelen.

Daarom zijn in Sint-Pieters-Woluwe kunstmatige nestkastjes geplaatst op scholen en privéwoningen om de reproductie van zwarte gierzwaluwen te bevorderen. In 2016 werden 30 nestkastjes geplaatst (10 in de gemeentelijke school van het Centrum, 10 in de school van Mooi-Bos en 10 in privéwoningen).

In 2019 werden twee steigergaten in de Sint-Pieterskerk aangelegd om de gierzwaluwen te huisvesten.

Wist u dat de slechtvalk de snelste vogel ter wereld is? Zijn snelheid kan oplopen tot 110 km/u in een achtervolging en tot 400 km/u in een duik.

Brussel mag er trots op zijn dat ze elk jaar slechtvalken verwelkomt (12 paren in 2018!). Op deze soort wordt al tientallen jaren in heel Europa gejaagd.

En het is in Sint-Pieters-Woluwe, bovenaan de toren van het gemeentehuis, dat er elk jaar sinds 2014, een koppel terugkeert om er te nestelen. Tegenover hen ligt de Woluwevallei en het Zoniënwoud, een NATURA 2000-zone van een grote biologische rijkdom.

Begin maart broedt elk koppel een paar eieren uit en het uitkomen van de kleine valken wordt rond begin april verwacht.

De valken hebben zich zodanig aan de stad aangepast dat ze 's nachts kunnen jagen, dankzij het licht van de openbare verlichting; een perfecte omgeving voor een dagroofvogel! Dit geeft hen meer tijd om te jagen en verhoogt hoogstwaarschijnlijk hun kansen om succesvol een groot gezin op te voeden.

Om verder te gaan:

• valkenvooriedereen.be

De rode vos (Vulpes vulpes) vestigde zich in het begin van de jaren 1980 in de bosrijke gebieden en de semi-urbane randgemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, met name in het zuidoosten van de stad. Net als alle andere inheemse zoogdiersoorten is het een streng beschermde diersoort. Het vertoont van nature geen agressief gedrag ten opzichte van huisdieren of de mens.

De Brusselse vos paste zich snel aan de stad aan: hij vond er voldoende voedsel, vooral in de vorm van vuilnis, en aarzelt niet om vuilniszakken open te rijten. Tot ongenoegen van de burgers.

Om deze ongemakken (die ook door honden, katten, wezels en kraaiachtigen kunnen worden veroorzaakt) te vermijden, biedt de gemeente vaste afvalbakken met een capaciteit van 80 liter te koop aan. En wat het organisch afval betreft, kunnen de inwoners van Sint-Pieters-Woluwe gratis een oranje container verkrijgen door naar het gemeentebestuur te gaan.

Meer informatie:

• De Brusselse fauna
• Als u wilt weten welke dieren, planten en insecten er in uw buurt leven, neem dan contact op met uw plaatselijke groep en neem deel aan de activiteiten van Natagora

Sinds de jaren negentig is de populatie huismussen (Passer domesticus) in stedelijke gebieden met 95% gedaald. Maar dankzij uw hulp, van op uw tuin of balkon, is het mogelijk om de vogels terug te halen naar Sint-Pieters-Woluwe.

Een recent burgerinitiatief, geïnitieerd door twee Woluwenaren, heeft tot doel de populatie van deze gezellige vogel, die in groepen leeft en die voor zijn nest, voedsel en water grotendeels van ons afhankelijk is, terug te brengen en te vergroten. Ze delen hun goede raad op de Facebook groep Moineaux 1150, dus ga zeker een kijkje nemen.

Meer informatie:

• Actie ondernemen om mussen terug naar uw tuinen te brengen

De Aziatische hoornaar is al enkele jaren aanwezig in Brussel. Deze soort, die behoort tot de orde van Hymenoptera, wordt beschouwd als invasief (Verordening (EU) 1143/2014 en Uitvoeringsverordening (EU) 2016/1141). Leer hoe je dit invasieve exotische insect, dat overlast kan veroorzaken, kunt herkennen en beheersen.

Ik heb een aziatische hoornaar en/of een nest gezien. Wat moet ik doen?

1/ Herkennen: In de lente creëert de toekomstige koningin, die de winter heeft overleefd, een nest embryo's. Dit is het primaire nest. Het nest heeft de grootte van een tennisbal, is gemaakt van een omhulsel van houtvezelpapier en bevindt zich op geringe hoogte (minder dan 4 m hoog). Deze kleine nesten zijn te vinden in de buurt van huizen, terrassen, balkons, garages, tuinhuisjes en nestkastjes.

Vanaf juni verschijnen er secundaire nesten. Deze nesten zijn veel groter (tot 80 cm in diameter) en worden vaak hoog gevonden (10-15 m hoog). Blijf uit de buurt. Alleen brandweerlieden in noodsituaties of professionals zijn bevoegd om deze nesten te neutraliseren.

2/ Identificeren:

Verschillende soorten wespen en hoornaars bouwen hetzelfde type nest. Het is belangrijk om er zeker van te zijn dat dit inderdaad Aziatische hoornaars zijn, en ze niet te verwarren met de Europese horzel, een nuttige inheemse soort die behouden moet blijven.

• De Aziatische hoornaar is kleiner (3 cm) dan de Europese hoornaar. Hij is zwart en kan worden herkend aan zijn gele poten en de punt van zijn oranje abdomen. Raadpleeg de fiche over de "Aziatische hoornaar" voor meer informatie.
• De Europese hoornaar is rood met geel. Raadpleeg de fiche over de "Europese hoornaar " voor meer informatie.

3/ Waarschuwen:

In de lente kan actie worden ondernomen op de primaire nesten om de lokale verspreiding te minimaliseren. Maak een foto van het nest en breng “Groupe F” op de hoogte via de Facebook-pagina: Vespa Hunter 1500. Zij zullen het nest inventariseren en je adviseren over hoe je verder moet gaan.

Vanaf juni verschijnen de secundaire nesten. Blijf uit de buurt. Alleen brandweerlieden en privé bestrijders zijn bevoegd om ze te neutraliseren.

• Bij ernstig en dringend gevaar, bel de brandweer op 112. Als het nest bijvoorbeeld minder dan 7 meter verwijderd is van een huisingang (deur, raam, ventilatie, enz.), balkon, terras, speelplaats of een andere regelmatig bezochte ruimte.
  • Let op, niet-dringende interventies door de brandweer kunnen worden gefactureerd. Voor de definitie van een niet-dringend interventie, zie de website Renature.
• In geval van zwaak of matig gevaar : neem contact op met een privé bestrijder. De brandweer kan inderdaad niet alle aanvraagen behandelen. De lijst van privé bestrijders die in Vlaanderen en in Wallonië zijn opgeleid is beschikbaar op de website Renature.
• Het is niet langer nodig om nesten hoog in bomen na eind november en tot april-mei te neutraliseren. Dit zijn ontbindende nesten die nooit meer bewoond zullen worden. U kunt toch nog het nest op observations.be melden.

Meer weten:

• Lees meer over de Aziatische en Europese hoornaars
• Opmerkingen verzamelen: observations.be
• Bijdragen tot een doordacht beheer van de Aziatische hoornaar: renature.be
• Lokale groepen die nesten zoeken: Groupe F
• Heb je het antwoord op je vraag nog niet gevonden?  environnement@woluwe1150.be

De migratie van amfibieën vergemakkelijken.

De fragiele en discrete amfibieën houden zich een groot deel van het jaar schuil om te overwinteren en zijn belangrijk voor het evenwicht van onze ecosystemen.

Zelfs in Sint-Pieters-Woluwe!

Elk jaar, als de lente nadert, vindt er een onopvallend maar essentieel natuurverschijnsel plaats: de migratie van amfibieën. Kikkers, padden en salamanders verlaten hun winterslaapplaatsen om terug te keren naar het water waar ze geboren zijn om zich voort te planten. Hoewel dit van vitaal belang is voor het voortbestaan van deze soorten, is deze oversteek vol valkuilen, vooral in stedelijke omgevingen (wegen, fietspaden, bouwwerken).

Migrerende soorten in Brussel

Verschillende soorten amfibieën in Brussel ondernemen deze jaarlijkse migratie:

Bruine kikker: varieert in kleur van bruin tot roodachtig en is een van de eerste die aan het eind van de winter rondloopt.

Gewone pad: met zijn wrattige huid en robuuste uiterlijk trekt hij massaal naar waterrijke gebieden om zich voort te planten.

Alpenwatersalamander: deze kleine amfibie heeft een feloranje onderkant en wordt vaak gezien in het Brusselse water.

Kleine watersalamander: kleiner dan de alpensalamander, te herkennen aan de golvende rugkam van de mannetjes in het broedseizoen.

Vinpootsalamander: herkenbaar aan de achterpoten met zwemvliezen van het mannetje, hij bezoekt ook de vijvers en poelen in de regio.

Meer informatie over de amfibieën in Brussel en hun verspreiding over het grondgebied.

Waarom migreren ze?

De belangrijkste reden voor amfibieënmigratie is voortplanting. Na hun winterslaap op het land keren deze dieren terug naar de waterpoelen waar ze geboren zijn om hun eieren te leggen. Deze trouw aan broedplaatsen maakt deel uit van hun instinct en is cruciaal voor het behoud van populaties.

De omstandigheden die deze migratie in gang zetten zijn onder andere een minimum nachttemperatuur van 7°C, bewolking en een hoge luchtvochtigheid. De combinatie van deze factoren geeft de amfibieën het signaal dat het tijd is om te verhuizen.

Gevaren in een stedelijke omgeving

In Brussel stelt de dichte verstedelijking deze migranten voor heel wat uitdagingen. Vooral wegen zijn dodelijke obstakels. Elk jaar worden veel amfibieën verpletterd op weg naar hun broedgebieden. In Sint-Pieters-Woluwe zijn twee belangrijke oversteekplaatsen geïdentificeerd bij de Shetlanderdreef📍en in het Woluwepark📍.

Initiatieven voor bescherming

Verschillende organisaties en lokale overheden zijn zich bewust van deze problemen en hebben maatregelen ingevoerd om deze soorten tijdens hun migratie te beschermen:

• De oversteekplaatsen in kaart brengen en risicogebieden identificeren. Amfibieënreddingskaart voor Wallonië/Brussel .
• Installatie van faunatunnels: speciale tunnels onder wegen waardoor amfibieën veilig kunnen oversteken.
• Tijdelijke hekken en reddingsoperaties: vrijwilligers plaatsen hekken om de amfibieën naar verzamelpunten te leiden, waar ze vervolgens naar de andere kant van de weg worden gebracht. Deze acties, gecoördineerd door verenigingen zoals Natagora, zijn essentieel om het sterftecijfer terug te dringen.
• Publiek bewustzijn: informatiecampagnes zijn erop gericht automobilisten en buurtbewoners te waarschuwen voor de aanwezigheid van deze migraties en hen aan te moedigen hun gedrag aan te passen, met name door hun snelheid te verlagen.

Hoe kunt ons helpen?

De bescherming van amfibieën is een zaak van iedereen. Hier zijn enkele dingen die u kunt doen:

Word vrijwilliger: neem deel aan reddingsoperaties die tijdens de migratieperiode worden georganiseerd. Uw hulp kan echt een verschil maken. U vindt alle nuttige informatie om vrijwilliger te worden via de volgende link: Vrijwilliger worden

Neem verantwoord rijgedrag aan: als u op lenteavonden rijdt, wees dan waakzaam in gebieden die geïdentificeerd zijn als migratiepunten en verminder uw snelheid. Een snelheid van minder dan 30 km/u is noodzakelijk, omdat amfibieën het slachtoffer kunnen worden van een zuigeffect onder het voertuig, dat optreedt bij hogere snelheden en fataal kan zijn.

Uw familie en vrienden bewustmaken: informeer uw familie en vrienden over het belang van deze migraties en de stappen die u kunt nemen om deze soorten te beschermen.

Richt uw natuurgebieden in: vermijd omheiningen van klein gaas of massieve muren, omdat ze de doorgang van kleine wilde dieren vertragen of zelfs volledig verhinderen. Als u een klein watervlak hebt, richt de oever dan zo in dat kleine dieren eruit kunnen. Meer info over omheiningen en watervlakken.

Samen kunnen we de amfibieën in Brussel helpen beschermen en ervoor zorgen dat deze kostbare soorten in onze stedelijke omgeving blijven voortbestaan.

Meer weten:

• Natagora: een vereniging die actief is de redding van amfibieën
• Vrijwilliger worden
• Uw natuurgebied inrichten: omheiningen en watervlakken
• Meer over amfibieën